Anksiyete kavramı çeşitlilik göstermenin yanı sıra korku, gerginlik ve endişeyle yakından ilişkilidir. Anksiyete, algılanan bir tehdide karşı doğal tepki halidir(Sarıçam ,2015:40). Eko-anksiyete için iklim krizine bağlı olarak gelişen felaketlerden duyulan kaygı şeklinde tanım yapmak mümkündür.
İklim krizi küresel düzeyde insan ve diğer tüm canlıları etkileyen bir durumdur. Ekolojik yıkım, iklim krizi ve çevre kirliliği ekolojik krizin sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekolojik kriz ve buna bağlı olarak seyreden eko-anksiyete ile ilgili çalışmalar günümüzde gitgide artmaktadır. Bunun nedeni eko-anksiyete yaşayan insanların sayısının artması ve günlük hayatlarını etkileyecek düzeye ulaşmasıdır. Ekolojik krizin ruh sağlığı üzerinde ciddi boyutta etkileri olduğu iddia edilmektedir. Ekolojik sorunlara bağlı eko-anksiyete genel itibari ile 2007 yılında başladığı söylenebilmektedir. Bu alanla ilgili önemli bir başlangıç Maiteny’in eko-anksiyeteyle ilgili sunduğu rapordur. Eko-anksiyetenin medyada görünür hale ise 2017 yılına denk gelmektedir.
Ekolojik duygular, eko-anksiyete kavramına aracılık etmektedir. Ekoloji ile ilgili duygular; suçluluk, umutsuzluk, öfke, acı çekme, travma şeklinde sayılabilir. Geniş çaplı olan diğer bir olgu depresyonda anksiyete kavramıyla yakından ilişkilidir. Ekolojik krizden etkilenen insanlarda “iklim depresyonu” kavramı gündeme gelmektedir. Bazı bilim insanları ise; ekolojik krizden kaynaklı insanlarda depresyona neden olabileceğini vurgulamaktadır (Kara ,2022:893).
Ekolojik depresyonun oluşmasına neden olan doğa ile insan arasında kuvvetli bir bağ bulunmasıdır. Doğanın bize sundukları ve bizim doğaya davranış şeklimiz ve ne olursa olsun yine soluğu doğada almamız doğal yaşantıdan vazgeçmemiz bundandır. Depresyon psikolojik rahatsızlıklar arasında en sık gözlenendir. Depresyonu çevresel faktörlere dayandıranlar davranışçı kuramcılardır.
Dünya Meteoroloji Örgütü, iklime bağlı gelişen felaketlerin geçtiğimiz 50 yılda beş kat arttığını dile getiriyor. Bu duruma bağlı olarak iki milyondan fazla insanın öldüğünü, ekosistemin ciddi zarar gördüğünü ve 3,64 trilyon dolar maddi zarar olduğu ifade ediliyor.
Ekolojik kriz insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olmakta ve bu tüm dünyayı ilgilendirmektedir. İklim değişikliği nedeniyle endişelenen, yas tıtan, öfkelenen insanların varlığı ruh sağlığı uzmanlarının ilgisini çekmesine rağmen bu alanda çok fazla çalışma bulunmuyor.
Son yıllarda yaygınlaşan eko-anksiyete iklim değişikliği, küresel ekolojik felaketler veya herhangi bir doğal afet kaynaklı hissedilen, tehdit olarak algılanan öfke, çaresizlik, endişe, korkuya neden olan bir olgudur. Bu durumu doğal kabul eden uzmanlar, gündelik hayatı etkileyecek duruma ulaşıldığında profesyonellerle görüşülmesini tavsiye etmekte. Eko-anksiyete sorumluluk sahibi, doğayı ve tüm canlı neslinin geleceğinden kaygı duyan insanlar arasında yaygın görülüyor. Kaygı durumu klinik bir durum olmadığı ifade edilirken, kaygının çaresizliğe izin vermemesi, aksiyona geçirmesi ve itici güç olması önem arz etmekte. Gezegenimiz hızla yok olurken kaygılanmak son derece doğal bir durum, bu durum bizi harekete geçirmeli, karbon ayak azaltılmalı, musluklar açık bırakılmamalı, toplu taşıma kullanılmalı, atıksız yaşam mümkün olduğunca sağlanmalı, geri dönüşümü mümkün olan her şey değerlendirilmeli, doğaya, sokağa çöp atılmamalı ve çöpler ayrıştırılmalıdır. Görüleceği üzere günlük hayatta ekolojik krizle mücadele etmek için herkesin yapabilecekleri var. Tüm bunları yapmak kişisel rahatlama, kendini iyi hissetmeye neden olacağından eko-aksiyete ile mücadele etmeye yardımcı olabilir. Bununla beraber takip ettiğiniz sayfalara, sitelere biraz ara vermek yine eko-anksiyete ile başa çıkmakta etkili olacaktır.
Emine KANTAR
KAYNAKÇA
Kara,Y. ,Dokuz Eylül Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2022,C.24,S.2,ss.891-908 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2393766
Sarıçam H,Şahin S.H , ve Soyucak E.Uluslararası Hakemli Psikiyatri VE Psikoloji Araştırmaları Dergisi ,2015,Eylül,Ekim,Kasım,Aralık2015,S.4.SonbaharKışDönemi https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/dogayla-iliskili-olma-dio-6-olcegi-toad.pdf
https://www.ruhundoysun.com/yazilar/ekolojik-kaygi/
Görsel Kaynak:
https://www.s360.com.tr/Contents360/images/dragslider/Iklim-Anksiyetesi-(Final).pdf
